Về tiến độ lập quy hoạch, ông cho biết, theo luật quy hoạch, hệ thống quy hoạch quốc gia có 110 quy hoạch, trong đó 41 cấp quốc gia (gồm quy hoạch tổng thể quốc gia, không gian biển quốc gia, sử dụng đất quốc gia), 38 quy hoạch ngành quốc gia, 6 quy hoạch vùng và 63 quy hoạch tỉnh.
Việc ban hành luật quy hoạch năm 2017 đổi mới căn bản về phương pháp, tư duy nhằm khắc phục việc chia cắt, chồng chéo,mang mún, phân tán trong công tác quy hoạch. Theo luật, quy hoạch cấp trên được thực hiện trước để làm cơ sở lập quy hoạch cấp dưới.
Tuy nhiên sau khi Luật Quy hoạch ra đời đã gần 5 năm nhưng quy hoạch tổng thể quốc gia chưa được phê duyệt, do “đây là vấn đề khó, chưa có tiền lệ, lần đầu tiền trong lịch sử phê duyệt tổng thể quốc gia”, Phó thủ tướng nói.
Phó thủ tướng Lê Văn Thành. Ảnh: Quochoi
Do vậy, mặc dù quy hoạch đã có hiệu từ năm 2019 nhưng việc lập các quy hoạch vùng, tỉnh, ngành cũng gặp khó khăn, vướng mắc chưa triển khai được. Để tháo gỡ khó khăn, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết cho phép được lập đồng thời các quy hoạch theo quy định. Quy hoạch nào xong trước thì phê duyệt trước, nếu có mâu thuẫn giữa quy hoạch (thấp hơn hoặc cao hơn) thì điều chỉnh theo quy hoạch cao hơn.
Việc này đã tháo gỡ nhiều khó khăn, công tác quy hoạch đã có chuyển biến và đạt được nhiều kết quả. Hiện tại, Chính phủ đã phê duyệt 8 quy hoạch bao gồm quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia, quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia, quy hoạch hệ thống phát triển cảng biển quốc gia, quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long, quy hoạch tỉnh Bắc Giang và quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh.
Hiện nay cũng lập xong 57 quy hoạch cấp quốc gia gồm 15 quy hoạch ngành và 42 quy hoạch tỉnh. Cả 57 quy hoạch này đang thực hiện thủ tục thẩm định. Hiện còn 45 quy hoạch, trong đó 19 quy hoạch tỉnh, và các quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành chưa được phê duyệt.
“Đây là khối lượng công việc rất lớn. Thực tế trong 10 năm 2011-2020, Việt Nam mới phê duyệt được 31 quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh”, Phó Thủ tướng nói và đánh giá việc hoàn thành 102 quy hoạch còn lại là thách thức rất lớn để đảm bảo tiến độ.
Vì vậy, Chính phủ đề nghị các địa phương, bộ ngành dành thời gian, sự quan tâm cho công tác quy hoạch để bảo đảm tiến độ. Đồng thời chú trọng sự lựa chọn, tư vấn lập quy hoạch, nhất là phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thẩm tra, hội đồng thẩm định để đảm bảo chất lượng quy hoạch.
Vi phạm xây dựng trên đất nông nghiệp, lấn chiếm ven đô
Đề cập đến công tác quy hoạch đô thị, quản lý phát triển đô thị, Phó thủ tướng Lê Văn Thành nhận xét đã có nhiều kết quả ghi nhận. Cụ thể, tỷ lệ đô thị hóa tăng từ 30,5% năm 2010 lên 40,5% năm 2021. Các đô thị có tốc độ tăng trưởng GDP cao, gấp 2 lần bình quân chung. Trong quá trình đó đã hình thành nhiều khu đô thị văn minh, hiện đại; hạ tầng đô thị từng bước hiện đại, không gian đô thị mở rộng làm thay đổi diện mạo các thành phố và địa phương.
Tuy nhiên bên cạnh đó công tác phát triển quản lý đô thị còn nhiều hạn chế. Trong đó việc chỉnh trang đô thị trung tâm, cải tạo chung cư cũ còn bất cập. Nhiều khu nhà trọ tại đô thị chưa đảm bảo các tiêu chuẩn xây dựng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Một số đô thị quá tải về hạ tầng.
Đất công viên còn rất thấp, ở hầu hết đô thị đặc biệt và loại 1, mới đạt 40-50% so với chỉ tiêu quy định về phân loại đô thị. “Hiện nay tỷ lệ đất phục vụ công cộng, phúc lợi nhất là công trình phúc lợi công viên cây xanh, đất giao thông, tại tất cả đô thị đều rất thấp”, Phó Thủ tướng nói thêm.
Theo Phó thủ tướng, nguyên nhân hạn chế nêu trên xuất phát từ quy hoạch và chỉnh trang phát triển đô thị; quản lý đô thị còn nhiều tồn tại, vi phạm trật tự xây dựng như không phép, sai phép, vượt tầng. Đặc biệt là các vi phạm xây dựng trên đất nông nghiệp, đất lấn chiếm ở các khu vực ven đô khá nhiều, nhưng chưa được xử lý kịp thời.
“Đây là thực trạng mà hàng năm Bộ Xây dựng, ngành xây dựng đều tổng kết. Có tới hàng nghìn vi phạm nhưng chúng ta xử lý rất chậm, nhất là các khu vực ven đô. Trong nhiều lần Chính phủ đã chỉ đạo các ngành, nhất là thanh tra xây dựng, chính quyền cơ sở. Việc lấn chiếm các vùng ven đô rất lớn. Để phát hiện, xử lý kịp thời vẫn là chính quyền cơ sở, xã phường, nhưng khi thiết lập hồ sơ để cưỡng chế, giải quyết thì còn chậm”, Phó thủ tướng cho biết.
Bên cạnh đó, chất lượng nhiều đồ án quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu tầm nhìn, không đảm bảo cân đối quỹ đất ở và đất dành cho công cộng như giao thông, đất công viên, cây xanh, y tế, giáo dục. Quy hoạch mật độ nhà cao tầng quá lớn gây áp lực quá tải cho hạ tầng đô thị.
Vừa qua Bộ Xây dựng, các đơn vị đã triển khai khá tốt công tác quy hoạch. Nhiều quy hoạch được phê duyệt bảo đảm chất lượng, góp phần phát triển đô thị. Tuy nhiên vẫn còn nhiều đồ án quy hoạch đã trình Thủ tướng song do chất lượng tư vấn, công tác thẩm tra, thẩm định chưa đạt yêu cầu, dẫn tới phải làm đi làm lại nhiều lần, mất rất nhiều thời gian.
Ông cho biết, tới đây Chính phủ sẽ tiếp tục đôn đốc các bộ, ngành, địa phương để đẩy nhanh việc lập, phê duyệt các quy hoạch, đảm bảo chất lượng. Có quy hoạch điều chỉnh giảm quỹ đất cây xanh, công viên, phúc lợi công cộng, thương mại để tăng quỹ đất ở, điều chỉnh chiều cao công trình gây quá tải.
“Hiện chúng ta đang thiếu đất cây xanh. Tinh thần của Quyết định 130 là việc di chuyển cơ sở sản xuất, kinh doanh ở trung tâm đô thị nhằm ưu tiên xây dựng công viên, công trình giao thông, phúc lợi công cộng. Nhưng trên thực tế chúng ta thực hiện rất kém hiệu quả”, ông đánh giá.
Về giải pháp, Phó thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng và các địa phương cần quan tâm đến công tác lựa chọn tư vấn, tổ chức thẩm tra, thẩm định. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng công tác quy hoạch.
Ngoài ra, Bộ Xây dựng và các địa phương, nhất là lực lượng thanh tra chuyên ngành phải phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp, nhất là chính quyền cấp cơ sở để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giám sát, xử lý kịp thời vi phạm quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng.
Bộ Xây dựng cũng cần khẩn trương rà soát lại các quy định pháp luật pháp luật liên quan đến lĩnh vực quy hoạch, quản lý phát triển đô thị như Luật Quy hoạch, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và các quy định khác có liên quan để đề xuất cấp có thẩm quyền bổ sung sao cho phù hợp thực tiễn.
Nguyễn Hoàng
