Sau hơn 8 năm thực hiện, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 đã góp phần quan trọng trong việc quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước một cách hiệu quả, minh bạch, có đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, với những thay đổi về kinh tế – xã hội, quốc tế, Luật đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, cần phải được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu phát triển, cần được nghiên cứu để rà soát, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn.
Trong bối cảnh mới, với những thay đổi về kinh tế – xã hội, quốc tế, Luật Ngân sách nhà nước được cho đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập – Ảnh minh họa: ITN
Dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) được xây dựng trên quan điểm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước; luật hóa những vấn đề đã rõ, phù hợp với thực tiễn; quy định các vấn đề mang tính nguyên tắc, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định của pháp luật; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động, linh hoạt, nâng cao tự chủ của các địa phương theo tinh thần địa phương quyết, địa phương làm, địa phương tự chịu trách nhiệm…
Mục tiêu xây dựng Dự án Luật nhằm đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu giữa ngân sách Nhà nước và ngân sách địa phương bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, thúc đẩy vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, tính chủ động của ngân sách địa phương.
Trên tinh thần đó, Dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) tập trung giải quyết những vấn đề trọng tâm, gồm đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương theo hướng tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, đồng thời tạo điều kiện cho ngân sách địa phương có tính tự chủ, chủ động hơn trong việc huy động, sử dụng nguồn lực phát triển kinh tế – xã hội.
Không ít ý kiến cho rằng, việc sửa Luật Ngân sách nhà nước cần tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các địa phương – Ảnh minh họa: ITN
Rà soát, sửa đổi các quy định về phân cấp nhiệm vụ chi ngân sách theo hướng phân định rõ ràng trách nhiệm, quyền hạn của mỗi cấp trong việc sử dụng ngân sách, ưu tiên bố trí nguồn lực cho những nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt là phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Đối với nội dung tăng cường phân cấp, phân quyền trong công tác lập dự toán và chấp hành ngân sách, Dự thảo Luật tăng thẩm quyền cho Chính phủ trong việc quyết định điều chỉnh dự toán thu, chi của một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương nhưng không làm tăng mức vay, bội chi ngân sách Nhà nước, tăng thẩm quyền cho UBND các cấp ở địa phương quyết định điều chỉnh dự toán chi ngân sách địa phương, sau đó mới báo cáo lại cấp có thẩm quyền…
Nội dung quan trọng khác trong Dự thảo Luật là thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tối ưu hóa quy trình, thủ tục trong công tác lập dự toán, chấp hành, quyết toán ngân sách. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho cả cơ quan tài chính và các đơn vị sử dụng ngân sách; rút ngắn thời gian tổng hợp, lập quyết toán ngân sách.
Đồng tình với định hướng sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước và các chính sách được đề xuất, tuy nhiên, không ít ý kiến cũng cho rằng, cần tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các địa phương.
Góp ý Dự thảo Luật tại phiên lấy ý kiến do Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh tổ chức vừa qua, các đại biểu nghị rà soát, điều chỉnh thống nhất về thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện, việc quyết định đầu tư dự án, nhiệm vụ ngoài kế hoạch đầu tư công; cần quy định cụ thể về việc xác định các trường hợp cấp thiết để làm cơ sở bố trí ngân sách cấp dưới hỗ trợ cho các đơn vị thuộc cấp trên quản lý đóng trên địa bàn; đề nghị bổ sung quy định cụ thể về thẩm quyền của Thường trực HĐND các cấp.
Đồng thời đề nghị xem xét đề xuất tỷ lệ phân chia nguồn thu tiền sử dụng đất và tiền thuê đất 100% cho các địa phương, để tránh ảnh hưởng đột biến đến khả năng cân đối của ngân sách địa phương sau khi Luật có hiệu lực, tạo động lực để địa phương thực hiện khai thác nguồn lực đất đai bền vững; cần có quy định sớm hơn thời điểm “kết thúc năm ngân sách” để các địa phương chủ động thực hiện các bước chuẩn bị cần thiết, đảm bảo hiệu quả, kịp thời trong xử lý hụt thu và cân đối ngân sách địa phương…
Cùng chung quan điểm, tại hội nghị lấy ý kiến do Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Long An tổ chức, tham gia góp ý xây dựng, hoàn thiện Dự án Luật, các đại biểu cho hay, Dự thảo quy định đối với các địa phương không nhận bổ sung cân đối như tỉnh Long An, ngân sách Trung ương sẽ hưởng 30% nguồn thu từ tiền sử dụng đất. Trong khi đó, đây là nguồn thu rất lớn của ngân sách địa phương, việc điều tiết về Trung ương 30% sẽ khiến dự toán thu của một số tỉnh mới cân đối ngân sách như Long An sẽ hụt, khó bảo đảm chi cho đầu tư phát triển.
Do đó, các đại biểu cũng kiến nghị, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh có ý kiến đối với nội dung này trong quá trình xây dựng luật.
Xoay quanh vấn đề này, trước đó, tại Hội nghị thảo luận về dự án sửa đổi toàn diện Luật Ngân sách Nhà nước do Bộ Tài chính tổ chức giữa tháng 4 vừa qua, đa số đại biểu đều nhất trí với việc Dự thảo sửa Luật cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động, linh hoạt của các địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương tự chịu trách nhiệm”. Cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong công tác lập dự toán, chấp hành, quyết toán ngân sách.
Được biết, sau quá trình tiếp thu, chỉnh lý, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày 14/5, Quốc hội sẽ nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về Dự thảo Luật này.
